منبع: روزنامه رسالت
مقدمه:
همه ساله در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان شاهد روزی هستیم که در آن مسلمین بر علیه دشمنان جهان اسلام بالاخص آمریکا و اسرائیل تظاهرات به پا می کنند وبا به نمایش گذاشتن شمه ای از وحدت کلمه ی خود در مقابل قدرتهای دنیوی قدرتنایی می کنند ،این روز روزی است که مسلمین اختلافات قومی و مذهبی خودرا کنار گذاشته و همه یکدل یکصدا بر علیه صهیونیزم بین الملل و ایادی آن می تازند .اما منشا این روز را فقط و فقط بایستی در اندیشه ناب اسلامی حضرت امام خمینی (ره)جستجو کرد ،امام (ره)از آغاز جوانی پی درپی خطر صهیونیزم را به مردم و مخاطبین گوشزدکردند و با اعلام روز جهانی قدس از جانب امام (ره) ضربه ای کاری بر بر پیکره امپرالیزم وارد آمده که امروزه در فلسطین اشغالی شاهدیم چگونه رژیم اشغالگر قدس از چندماه قبل با اعمال تدابیر شدید امنیتی و وضع قوانین منع تردد در حومه مسجد الاقصی در پی مقابله با خطرات و امواجی است که در این روز به وقوع می پیوندد.
نکته اساسی در این است که امام با اعلام جمعه اخر ماه رمضان فقط مسئله قدس عزیز و فلسطین را مد نظر نداشتند بلکه معنایی فراتر از آن مدنظر بنیانگذار کبیر نظام جمهوری اسلامی ایران بود ودر واقع وقتی که امام در مورد روز قدس صحبت می کردند ،سخنانش تنها با مردم فلسطین نبود،بلکه امام می خواست تمام نیروها و تواناییهای بالقوه جهان اسلام را حمع مند و دربرابر جبه ی دشمن صهیونیستی و در مقابل نیروهای استکبار غربی هم پیمان با آن قرار دهد. در این مقاله بر آنیم که علاوه بر معنای اخص آن که مربوط است به مسئله فلسطین ،معنای جامع و اعم آنرا نیز مرد بررسی قرار دهیم تا با گوشه هایی از اندیشه های ناب حضرت امام(ره)به عنوان نافذترین شخصیت جهان اسلام در این قرون اخیر آشنا شویم.
امام و مسئله فلسطین:
درواقع اندیشه مبارزه با صهیونیزم و علی الخصوص اسرائیل غاصب یکی از پایه های اساس اندیشه های حضرت امام (ره)بود ،در این بین نقش مرحوم آیت الله کاشانی بسیار کلیدی است لازم است بدانید اولین سخنرانی بر ضد صهیونیزم و اسرائیل در ایران در سال 1327توسط ایشان انجام گرفت و نیز ایشان توانستد اولین تظاهرات مردمی بر ضد اسرائیل را در ایران در همان سال سازماندهی کنند،امام با اثر پذیرفتن از دیدگاههای ایشان وبا احساس مسئولیتی که در قبال جهان اسلام داشتند پا جای پای آیت الله کاشانی گذاشته و درواقع می توان امام را پرچمدار مبارزه با صهیونیزم در ایران پس از رحلت آیت الله کاشانی دانست اما اولین موضع رسمی امام در قبال اسرائیل مقارن با آغاز مبارزات سیاسی وی با رژیم پهلوی در ارتباط با عدم هم سویی این رژیم با تحریم نفتی اسرائیل و قطع روابط دیپلماتیک همگام با کشورهایاسلامی و عربی بود که این امر به اواسط سال 1341برمی گردد.امام در مصاحبه ای در این باره چنین فرمودند:(یکی از جهاتی که مارا در مقابل شاه قرار داده است،کمک او به اسرائیل است.من همیشه در مطالبم گفته ام که شاه از همان اول که اسرائیل به وجود آمد ،با او همکاری کرده،و وقتی که جنگ بین اسرائیل و مسلمانان به اوج خود رسیده بود ،شاه ،همچنین نفت مسلمین را غصب کرده،به اسرائیل می داد و این امر خود از عوامل مخالفت من با شاه بوده است.)1 در واقع باید اذعان داشت امام در بعد داخلی مبارزه با استبداد پهلوی را سرلوحه خویش قرار داده بودند و در بعد خارجی دغدغه فلسطین و آرمان فلسطین اولوین اول سیاست خارجی امام را شکل می داد.ایشان بارها می فرمودند(من طرفداری از طرح استقلال و شناسائی اورابرای مسلمانان یک فاجعه و برای دولتهای اسلامی یک انفجار می دانم و مخالفت با آنرا یک فریضه بزرگ اسلام می شمارم و به خداوند بزرگ از این نقشه ها که به دست مسلمان نماها برای اسلام کشیده می شود پناه می برم)2یا خود در باره سابقه مبارزه با اسرائیل در سال 1361 می فرمایند: )بیشتر از بیست سال است که صحبتهای ما همیشه راجع به این بود که اسرائیل نباید که یک کشور مستقلی باشد و باید این ظالم رااز این دنیا برداشت،خطر دارد ،خطرناک است.)3 آری ایشان مبارزه با اسرائیل را وظیفه ای شرعی می دانستند و اساس آنرا بر قاعده نفی سبیل بنا کرده بودند و همواره صرف مقداری از زکاه و سهم امام را برای اختصاص به مبارزان فلسطینی را جایز می دانستند و با تمام وجود از آرمان فلسطین دفاع می کردند.امام برای مبارزه با اسرائیل از همه ی ظرفیتهای موجود بهره می بردند و نه تنها در این رابطه به ملتها آگاهی می دادند بلکه با دولتها هم با زبان اغنا و هم تهدید سخن می گفتند در جایی از زبان نصیحت اشتفاده می کردندو می گفتند:( من به سران فلسطینی نصیحت می کنم که دست از رفت و آمدهای خودشان برداشته و با اتکا به خداوند متعال ،مردم فلسطین و اسلحه خویش تا حد مرگ با اسرائیل بستیزند،چراکه این رفت و آمدها موجب می شود که ملتهای مبارز از شما دلسرد شوند .شما اطمینان داشته باشید که نه شرق به درد شما می خورد و نه غرب .با ایمان برخدا و تکیه برسلاح با اسرائیل بجنگید)4 وآنجا که از شدت گرفتن برخی دول اسلامی با اسرائیل نگران می شدند از زبان تهدید علیه آنها استفاده می کردند که شاهد این مثال تهدید کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس است.در واقع می توان دیدگاه امام را در باره صهیونیزم و اسرائیل به اختصار بدینگونه بیان داشت،از نظر ایشان اسرائیل مثل غده ی سرطانی می ماند که اگر آنرا ریشه کن نکنیم باعث مرگ آرام و خاموش جهان اسلام می گردد ،هرگونه رابطه با آن حرام است،اندیشه صهیونیزم نژادپرستانه و ضد اسلام و انسان است،اسرائیل نوک پیکان مبارزه غرب با اسلام است،این جنگ نبرد بین اعراب و اسرائیل نیست بلکه نبرد بین اسلام و صهیونیزم و غرب است،اسرائیل از طریق توسل به ابرقدرتها روی پای خود ایستاده اما باید با اتکا به خداوند و نیروی خود آنرا شکست دهیم،صهیونیزم از طریق ایجاد شبکه های مخفی و فرقه سازی درجهان اسلام مشغول غارت و چپاول ثروتهای منطقه است هم ثروتهای مادی و هم معنوی،تنها راه شکست آن بازگشت به خویشتن و هویت اصیل اسلامی است،به رسمیت شناختن اصل جهاد قبل از تاسیس حکومت اسلامی که برخلاف اندیشه سنتی اخوان المسلمین بود،تعلق داشتن بیت المقدس به مسلمانان و ضرورت محو نمودن اسرائیل از صحنه روزگار وتاکید براین نکته که حساب یود از صهیونیزم جداست ...
امام و ابتکار روز قدس:
با بررسی مجموعه سخنان حضرت امام در مورد روز قدس به راحتی می توان پی به فراگیر بودن و جهانی بودن این مفهم در نظر امام برد ،نکته ای که باید در اینجا بدان اشاره کرد این است که امام درست دست روی نقطه ای گذاشته اند که وجه مشترک همه مسلمین از همه طیفهاست و مسئله ای فرا مذهبی-فرقه ای و فرا قومی است که این خود باعث انسجام و وحدت کلمه در درون جامعه اسلامی می گردد و کسی نمی تواند با بومی کردن آن بقیه را از درگیری با این مسئله منع کند و نیز هوشیاری دیگر امام در انتخاب زمان این روز است که از ظرافت خاصی برخوردار است چراکه این روز در روزهای پایانی ماه رمضان است و عموم مسلمین با تاثیر پذیرفتن از آثار معنوی ایم ماه خود را تهذیب و تزکیه داده اند که این عامل نیز خود بر نفوذ کلام امام برقلوب ایشان افزوده است،اما درباره چیستی و ماهیت این روز،رجوع به بینات شیوای امام خود بهترین راه برای شناخت این مفهوم در اندیشه امام است،ایشان می فرمایند : (روز قدس ،یک روز جهانی است ،روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد،روز مقابله مستضعفین با نستکبرین است ،روز مقابله ملتهایی است که در زیر فشار ظلم آمریکا و غیر آمریکا بودند،در مقابل ابرقدرتهاست،روزی است کهباید مستضعفین مجهز بشوند در مقابل مستکبرین و دماغ مستکبرین را به خاک بمالند ،روزی است که بین منافقین و متعهدین امتیاز خواهد شد.متعهدین این روز را روز قدس می دانند و عمل می کنند به آنچه باید بکنند و منافقین،آنهایی که با ابرقدرتها در زیر پرده آشنایی دارند و با اسرائیل دوستی ،در این روز بی تفاوت هستند،یا ملتها را نمی گذارند که تظاهر کنند.روز قدس روزی است که باید سرنوشت ملتهای مستضعف معلوم شود. باید ملتهای مستضعف اعلام وجود بکنند در مقابل مستکبرین ،باید همانطورکه ایران قیام کرد و دماغ مستکبرین را به خاک مالید و خواهد مالید ،تمام ملتها قیام کنند و این جرثومه های فسادرا به زباله دانها بریزند....روزقدس روزی است که باید همت کنید و همت کنیم که قدس را نجات بدهیم و برادران لبنانی رااز این فشارها نجات بدهیم......)5 تا آنجا که می فرمایند(روز قدس فقط روز فلسطین نیست ،روز اسلام است ،روز حکومت اسلامی است ،روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها ،بیرق آن برافراشته شود ،روزی است که باید به ابرقدرتها فهماند که دیگر آنها نمی توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند....آنهایی که شرکت ندارند ،مخالف با اسلام هستند و موافق با اسرائیل و آنهایی که شرکت کردند ،متعهد هستند و موافق با اسلام و مخالف با دشمنان اسلام که در راس آمریکا واسرائیل است.روز امتیاز حق از باطل است،روز جدایی حق و باطل است)6 نمود عرفان سیاسی امام در این جمله ایشان در مورد این روز دیدنیست،آنجا که می فرمایند(در شب قدر مسلمانان با شب زنده داری و مناجات خودرا از قید بندگی غیر خدای تعالی که شیاطین جن و انس اند ،رها شده و به عبودیت خداوند در می آیند و در روز قدس که آخرین روزهای شهرالله اعظم است ،سزاوار است که همه مسلمانان جهان از قید اسارت و بندگی شیاطین بزرگ و ابرقدرتها رها شده و به قدرت لایزال الله بپیوندند و دست جنایتکاران تاریخ را از کشورهای مستضعفان قطع و رشته طمع آنان را بگسلانند.)7 همچنین امام در پی بسیج کردن توده ها برای مبارزه با اسکبار بودند و لذا از اثر شعائر داده شده در این روز هم غافل نبوده اند و فرمودند(.....مسلمین باید فریادکنند،گمان نکنند که فریاد و شعار فایده ندارند،نخیر شعار فایده دارد اما اگر همه فریاد بزنند،فریاد من تنها هیچ چیز نیست،فریاد یک محله یک شهر هیچ چیز نیست.)8
تاثیر روز قدس بر مسئله فلسطین:
اعلام روز جهانی قدس از چند جهت دارای اهمیت است که عبارتند از:
1. نشان دادن مخالفت همگانی جهان اسلام با موجودیت اسرائیل:ابتکار ماندگار امام خمینی در انتخاب روز قدس ،ضمن نشان دادن مخالفت همگانی ملتهای مسلمان و دنیای اسلام با موجودیت رژیم اشغالگر قدس،مایه تالیف قلوب و نوعی همگرایی در جهان اسلام شده که بدین صورت گام اول برای وحدت اسلامی و تشکیل که همان وحدت کلمه است برداشته شده و راه را برای رسیدن به امت واحده فارق از ملیت و نژاد و مذهب هموار می کند.
2. ایجاد اهرم فشار برعلیه رژیم صهیونیستی:از جمله اهرمهای فشاری که می توان از آن بر علیه متامع رژیم اشغالگر قدس استفاده کرد روز قدس است عاملی است که همواره باعث از بین بردن مشروعیت این رژیم در دنیا می گردد و نیز تکرار هرساله آن ضمن ایجاد گرایش در جهان اسلام به اندیشه های ناب امام باعث فراموش نشدن آرمان فلسطین در قلوب مومنین می گردد ،همچنین این روز موجبات نا امنی در داخل مرزهای رژیم صهیونیستی شده که در مقدمه به گوشه ای از تاثیرات آن بر درون جامعه صهیونیستی اشاره گردید.
3. خارج کردن مسئله فلسطین از بعد ملی و تبدیل آن به بعد جهانی و اسلامی:همانطور که در بالا ذکر شد دشمن صهیونیستی سعی داشت که این نبرد را به یک منازعه قومی و نژادی بین اعراب و اسرائیل تبدیل کند اما با اعلام مواضع امام به عنوان یک مرجع بزرگ دینی در جهان اسلام روحی تازه به بعد اسلامی فراموش شده و نیمه جان مبارزه با اسرائیل دمیده شد و باعث گردید مبارزان فلسطین به جای انتخاب گزینه های چپگرایی ،ملی گرایی و ناسیونالیستی وحتی گرایش به غرب و سازش تنها به گزینه مقاومت اسلامی بیندیشند که شکل گیری گروههای جهد اسلامی بدست فتحی شقاقی و نیر جنبش مقاومت اسلامی (حماس)بدست شیخ احمد یاسین ورویگردانی مردم فلسطین از جنبش فتح در انتخابات اخیر مجلس ملی که جنبشی سکولار فاقد گزینه فوق بود موید این نظر است.
دستاوردهای روزقدس:
• خنثی کردن توطئه غرب و رژیم صهیونیستی:از جمله تبلیغات سوئی که اسرائیل برای مشروعیت بخشیدن به شکل گیری خود انجام داد طرح مسئله سرزمینی بدون ملت برای ملتی بدون سرزمین بود که توسط گلدا مایر وزیر خارجه اسبق این رژیم ارائه شد و لب مطلب این بود که با توجه به دراختیار داشتن رسانه های گروهی اعم از روزنامه و شبکه های تلویزیونی و سایتهای اینترنتی این شعار به ذهن هر بیننده و شنوده خورانده شد و در افکار عمومی جهانی به یک باور عمده و غیر قابل خدشه تبدیل شد (مثل قضیه ی هولوکاست)اما این توطئه با استراتؤی امام راحل مبنی بر اعلام روز قدس و تظاهرات صدها میلیونی امت اسلام و مستضعفین سرتاسر دنیا این دروغ بزرگ برملا شد و یکی از اصلی تری فلسفه های وجودی تشکیل اسرائیل به زیر سوال رفت و مشروعیت آنرا با چالش جدی روبرو کرد.
• تاثیر معنوبی بر مسلمانان و ایجاد نوعی مشارکت عمومی:درواقع در این روز می توان سایه سنگین اندیشه های حضرت امام را بر جهان اسلام بوضوح لمس کرد چراکه علاوه بر تزکیه آنان در ماه مبارک رمضان باعث ایجاد نوعی اراده جمعی بین مسلمین برای احقاق حق و بالا بردن روحیه همدلی و ایثار بین آنان شده و نیز به مسلمین این اعتماد به نفس را اده است که قدس پس گرفتنی است و اگر همت و وحدت کلمه باهم توامان گردنند این کار شدنی است .
• به زیرسوال بردن دولتهای مرتجع و غربگرای جهان اسلام:در واقع همانطور که امام فرمودند این روز روز امتیاز و جدایی بین حق و باطل است و ما شاهد برخی ممانعتها از سوی برخی دول منطقه برای برگزاری تظاهرات هستیم که داشتن رابطه و علقه سیاسی بین آن دولت و اسرائیل را نشان می دهد و از سویی نشانه ی حقانیت کشورهایی است که سعی درباشکوه برگزار کردن این روز دارند ،چراکه این روز به نوعی رویارویی مستقیم اسلام و صهیونیزم نیز هست این پدیده را می توان با مواضع برخی دولتها و گروهها در جنگ 34روزه لبنان و اسرائیل هم مشاهده کرد که برخی دولتها و گروهها منجمله القاعده با اتخاذ مواضعی که نارضایتی آنها را از این جنگ نشان میداد،،ماهیت صهیونیستی خود را افشا کردند واز سویی دیگر باعث حقانیت حزب الله لبنان و حامیان وی در سرتاسر دنیا از ونزوئلا درغرب تا اندونزی و مالزی در شرق گردید.
همچنین از دیگر دستاوردهای آن می توان به بالابردن تب اسلامخواهی در بین امت اسلام و نیز مطرح کردن ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام و مهیاکردن پذیرش تز جمهوری اسلامی در جهان اسلام ،اشاره کرد.
منابع:
1. صحیفه نور، ج4 مصاحبه مورخ16/9/57
2. همان ، ج16،ص 181، مورخ15/3/61
3. همان ،ج16،06ص106،مورخ14/1/61
4. همان ،ج16،ص9-228،مورخ25/4/61
5. همان ،ج8،ص232،مورخ25/5/58
6. همان ،ج8،ص233،مورخ25/5/58
7. همان ،ج15،ص4-73،مورخ10/5/60
8. همان ،ج12،ص282،مورخ18/5/59